–

γράφει η Ανθή Λεκάτη

–

Το «Ομίχλη και νύχτα» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με στοιχεία κατασκοπευτικού θρίλερ που διαδραματίζεται στην Τουρκία. Ο κεντρικός ήρωας είναι ο Σεντάτ, ένας μεσήλικας Τούρκος μυστικός πράκτορας, αφοσιωμένος στη δουλειά του και παντρεμένος με την Μελικέ, ο οποίος βρίσκεται σε μια δύσκολη φάση τόσο στη προσωπική όσο και στην επαγγελματική του ζωή. Πριν λίγα χρόνια δολοφονήθηκε ο μέντορας και φίλος του κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και ο ίδιος βρίσκεται τώρα ν’ αναρρώνει από μια απόπειρα δολοφονίας εις βάρος του, αμέσως μετά την οποία εξαφανίστηκε η κατά πολλά χρόνια μικρότερη πρώην ερωμένη του, η Μινέ. Αναλαμβάνει γρήγορα καθήκοντα και προσπαθεί να ανακαλύψει εκείνους που τον θέλουν νεκρό παράλληλα με το τι απέγινε η νεαρή αγαπημένη του. Σχετίζονται οι δύο υποθέσεις ή όχι; Είναι ακόμα ζωντανή ή την σκότωσαν για λόγους εκδίκησης; Οι εικασίες είναι πολλές και οι υποψίες πέφτουν στον τωρινό σύντροφο της Μινέ, τον Φαχρί, έναν αριστερό ποιητή που συμμετείχε σε ομάδες ένοπλου αγώνα και είχε κάνει φυλακή ως τρομοκράτης. Ψάχνοντας όμως να βρει την άκρη του νήματος ανάμεσα σε αριστερούς διανοούμενους, τρομοκράτες, Ρωμιούς, εγκληματίες, αστυνομία και στρατιωτικούς κυβερνητικούς παράγοντες, θα βρεθεί τελικά μπροστά σε αναπάντεχες ανακαλύψεις που θα τον κάνουν τον τραγικό ήρωα αυτής της ιστορίας.

Ο Σεντάτ δεν είναι αστυνομικός. Είναι μυστικός πράκτορας, πατριώτης και «ψημένος» στη δουλειά. Έχει όμως ευαισθησίες και ακολουθεί έναν ηθικό κώδικα που δημιουργεί δυσανασχέτηση στο επαγγελματικό του περιβάλλον. Και αυτή είναι μία από τις πολυάριθμες αντιθέσεις που διαπερνούν και στιγματίζουν τις ζωές των χαρακτήρων. Διαβάζουμε για κόντρες μεταξύ της μυστικής αστυνομίας και των στρατιωτικών κυβερνητικών στελεχών, μεταξύ κράτους και αριστερών διανοούμενων, συγκρούσεις μεταξύ των μελών των ένοπλων ομάδων, μεταξύ Ρωμιών και Τούρκων, εσωτερικές συγκρούσεις ανάμεσα σε ηθικούς κανόνες και προσωπικές επιθυμίες, μεταξύ της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής, μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Η γραφή του Ουμίτ ρέει αβίαστα και σε συνδυασμό με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε ενεστώτα χρόνο και την αποτύπωση των υπαρξιακών διλημμάτων που αντιμετωπίζει ο κεντρικός ήρωας, ο οποίος προσπαθεί συνεχώς να ανακτά την ισορροπία του στον κυκεώνα αυτών των αντιθέσεων, δημιουργεί μια σκοτεινή, βαριά ατμόσφαιρα μέσα στην οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα. Αν και η εξέλιξη της πλοκής κάπως επιβραδύνεται στα μέσα του βιβλίου, στο δεύτερο μισό η αγωνία εντείνεται και αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Ο συγγραφέας, αριστερός με έντονο παρελθόν ως εξεγερμένος νέος, δίνει πολύ χαρακτηριστικά, αν και χωρίς να κάνει εμφανή κριτική, το στίγμα της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης στην γειτονική μας χώρα στη δεκαετία του ενενήντα. Αμφισβήτηση και καχυποψία, κίνδυνοι παντού, πισωμαχαιρώματα και έριδες μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών, αριστεροί διανοούμενοι που ταυτίζονται με τρομοκράτες, η γυναίκα- νοικοκυρά που άλλοτε ασφυκτιά μέσα σε στερεοτυπικές αντιλήψεις και άλλοτε υπομένει καρτερικά. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η αποτύπωση της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας ενός λαού μέσα από την ανάγνωση μιας μυθοπλαστικής αστυνομικής ιστορίας και είναι μια όμορφη έκπληξη αυτή η διάσταση του βιβλίου, που την εντοπίζουμε συνήθως σαν κύριο χαρακτηριστικό του λατινόφωνου αστυνομικού νουάρ.

Ο Αχμέτ Ουμίτ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της τουρκικής αστυνομικής λογοτεχνίας και κατά γενική ομολογία είναι ο άνθρωπος που άνοιξε το δρόμο για την αναγέννηση του είδους στην Τουρκία τη δεκαετία του ’90. Είναι από τα ιδρυτικά στελέχη και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Kara Hafta, του φεστιβάλ αστυνομικής λογοτεχνίας που γίνεται στο ιστορικό ξενοδοχείο της Κωνσταντινούπολης, το Πέρα Πάλας, και το οποίο συγκεντρώνει συγγραφείς απ’ όλο τον κόσμο και έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και ποίηση.