Εν-συ-ναι-σθη-ση. Συλλαβίζοντας από εκείνες τις δύσκολες λέξεις. Δύσκολες όχι τόσο στην ερμηνεία τους όσο στην πράξη τους. Ενσυναίσθηση λοιπόν, είναι η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του. Τα συστατικά της λέξης είναι τα εν, συν και αίσθηση, υποδηλώνοντας την επέκταση της αίσθησης του ατόμου πέρα από τον εαυτό του.

«Αν ο καθένας μπορούσε να καταλάβει πως ό,τι είναι σωστό για μένα δεν είναι απαραίτητα σωστό για όλους τους άλλους, ο κόσμος θα ήταν ένα πολύ πιο ευτυχισμένο μέρος»
William Glasser, Αμερικανός ψυχοθεραπευτής

Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να «μπει στα παπούτσια» του άλλου; Πώς μπορεί να σκεφτεί τι μπορεί να βιώνει ένας διπλανός του, ποιο είναι το δικό του πρόβλημα και πώς αυτό το πρόβλημα είναι εξίσου σημαντικό με το δικό του χωρίς να έχει νόημα η οποιαδήποτε σύγκριση; Τι κάνει έναν άνθρωπο συναισθηματικά έξυπνο; Πώς μπορεί κάποιος να φέρεται ανθρώπινα στον διπλανό του και να έχει ως ταυτότητα την απλή φράση «αν φερόντουσαν έτσι σε εμένα θα μου άρεσε;»

«Οι απότομες κουβέντες δεν κάνουν φίλους.
Μια κουταλιά μέλι θα πιάσει περισσότερες μύγες από ένα γαλόνι ξύδι»
Βενιαμίν Φραγκλίνος, Αμερικανός πολιτικός & συγγραφέας

Ενσυναίσθηση λοιπόν. Μια λέξη που πλέον φοριέται σε διάφορα ψυχολογικά γκρουπς, την κραυγάζουν οι «εναλλακτικοί», οι σοφιστικέ και οι δήθεν. Συνήθως εκείνοι που δεν ξέρουν να την εφαρμόζουν είναι και εκείνοι που φωνάζουν περισσότερο και την απαιτούν. Μια δικαιοσύνη μονομερής που ωφελεί μονάχα τους δικούς τους εαυτούς. Μπορεί να ζητάνε μια ευγενή συμπεριφορά, να κηρύττουν για την ευγένεια, το ήθος και την αγάπη που πρέπει να διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά οι ίδιοι να αποτυγχάνουν οικτρά στην ισάξια προσφορά τους απέναντι στους άλλους. Ο τρόπος που προσεγγίζουμε τους διπλανούς μας, η αφοσίωσή μας και η «ακοή» μας είναι σημάδια της δικής μας προσωπικότητας. Ό,τι δίνουμε στους διπλανούς μας είναι και αυτό που μας ταυτοποιεί ως ανθρώπους.

«Ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του»
Καρλ Μαρξ, Γερμανός φιλόσοφος

Δεν είναι λίγοι όμως εκείνοι που μπερδεύουν την ενσυναίσθηση με την συμπάθεια γεγονός που κάνει το ενδιαφέρον επιφανειακό και μη αντικειμενικό. Δεν είναι το «σε λυπάμαι για αυτό που περνάς» το φάρμακο για κάποιον που βιώνει μια δύσκολη κατάσταση αλλά το «σε σκέφτομαι που περνάς δύσκολα και θέλω να βοηθήσω όπως μπορώ ή έστω να σε ακούσω». Η ενσυναίσθηση δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι συγγενής έννοια με την συμπάθεια. Κάτι τέτοιο θα την έντυνε φτωχά και θα περιόριζε τις ευεργετικές της ιδιότητες. Αν θα θέλαμε να προσθέσουμε συγγενείς έννοιες θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ευγνωμοσύνη, αγάπη, ενδιαφέρον, συναίσθηση. Η έννοια αυτή πηγάζει από βαθιά και ειλικρινή αγάπη και τρέφεται μονάχα από αυτήν. Άξονας και τρόπος ζωής, σημάδι δικό μας πολύτιμο είναι ο τρόπος που χτυπά ο κόκκινος εγκέφαλός μας.

«Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…»
Νίκος Καζαντζάκης, Έλληνας συγγραφέας

Το πολύ ενδιαφέρον σημείο όμως που προκαλεί έκπληξη και προβληματισμό, είναι πως στην ξένη ορολογία η ενσυναίσθηση εμφανίζεται με την λέξη “empathy” γεννημένη από την… αρχαία ελληνική λέξη εμπάθεια το έντονο δηλαδή πάθος!  Σήμερα όμως –όπως όλοι γνωρίζουμε- η λέξη εμπάθεια σχετίζεται με το μίσος, την προκατάληψη και την αρνητική σίγουρα στάση των ανθρώπων απέναντι στους άλλους. Εκμεταλλευόμενοι τον «κύκλο» αυτής της ερμηνείας, αποδεικνύουμε και το yin yang της ύπαρξής μας… Πώς το καλό γίνεται κακό και το κακό καλό… και πώς ο άνθρωπος που έχει την δυναμική να αγαπήσει και να αγαπηθεί, εχθρεύει και εχθρεύεται. Αν δυο σαφείς έννοιες όπως ενσυναίσθηση και εμπάθεια στέκονται μαζί αλλά και κόντρα, το ίδιο κάνουν και οι εαυτοί μας. Είτε σπάμε λοιπόν τα φράγματα που μας χωρίζουν από τους άλλους και στεκόμαστε άνθρωποι ίδιοι και ίσοι δίπλα τους, είτε εμείς οι ίδιοι τοποθετούμε φράγματα γεννημένα από δικά μας συμπλέγματα διαλύοντας σχέσεις.

Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ λέει πως «Κόλαση είναι οι άλλοι», φράση που λανθασμένα φοράνε -όπως και μεταφράζουν- πολλοί που δυσκολεύονται να χτίσουν υγιείς σχέσεις,  μα ο Τζον Μίλτον λέει πως «Ο νους του ανθρώπου μπορεί να φτιάξει έναν Παράδεισο από μια Κόλαση και μια Κόλαση από έναν Παράδεισο». Είναι επιλογή μας να στεκόμαστε από την μεριά εκείνη που γεννιούνται τα θαύματα, συνεπιβάτες στο ταξίδι της ζωής που μας θέλει μαζί και ενωμένους. «Σ’ αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται…», όπως πολύ τρυφερά ανέφερε στην ομιλία του ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, το 1963 όταν τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ας έχουμε μόνο στο μυαλό πως το μόνο που αρκεί για να συναισθανθούμε κάποιον είναι να κάτσουμε δίπλα του σιωπηλοί, γνήσιοι και ανθρώπινοι…

«Μη με αγγίζεις! Μη με ρωτάς! Μη μου μιλάς! Μείνε μαζί μου»
Σάμουελ Μπέκετ, Ιρλανδός συγγραφέας,
                                                                              (από το θεατρικό «Περιμένοντας τον Γκοντό»)