Robert Gibbons «Εισαγωγή στη Θεωρία Παιγνίων». Άλλη μια εξαιρετική επιλογή των εκδόσεων Gutenberg, η οποία καλύπτει ένα μεγάλο και αισθητό βιβλιογραφικό κενό. Το βιβλίο αφορά στην οικονομική θεωρία και πρόκειται για εφαρμογή της Θεωρίας Παιγνίων στην οικονομική. Ως εκ τούτου έχει χαρακτήρα εξειδικευμένο. Μολαταύτα, ο εργατικός αναγνώστης θα ωφεληθεί, ασχέτως γνωστικού πεδίου στο οποίο ανήκει, αν εντάξει γόνιμα τον προβληματισμό του βιβλίου στη σκέψη του. Φυσικά, θα πρέπει να «μεταφράσει», με όρους της εμπειρίας και της ζωής του, τα οικονομικά δεδομένα και μοντέλα που παρουσιάζονται στο βιβλίο του Gibbons. Ωστόσο, ανήκει ένα βιβλίο οικονομίας  στη βιβλιοκρισία βιβλίων που αφορούν στη φιλοσοφία; Πέρα από το γεγονός ότι οι κοινωνικές, πολιτικές ή οικονομικές επιστήμες ενυπάρχουν στο έργο και τη σκέψη των φιλοσόφων που προαναφέραμε, είναι ηλίου φαεινότερο πως η οικονομική επιστήμη είναι πρωτίστως μια φιλοσοφική επιστήμη και, κατά τούτο, σε τελική ανάλυση μια ποιητική επιστήμη. Όποιος την αντικρίζει στενά μαθηματικώς, νομίζω σφάλλει ανεπανόρθωτα και συντελεί στην παραποίηση και την εκτρωματικότητα της μαγευτικής αυτής επιστήμης. Εν πάση περιπτώσει, επειδή θεωρώ ακλόνητα ότι τα πεδία συνδέονται και αλληλεπιδρούν (όπως π.χ. δείχνει και μια πρόσφατη δημοσίευσή μου https://www.academia.edu/24255390/ ) και μια που υπάρχει αρκετή φιλοσοφία στην ίδια τη θεωρία παιγνίων, θεώρησα κατάλληλο να περιληφθεί το έξοχο βιβλίο του Gibbons σ’ αυτή την ενότητα βιβλιοπαρουσιάσεων. Άλλωστε, ο ίδιος ο Gibbons αναφέρει ενδεικτικά (σελ.14): «… τα ίδια τα παιγνιοθεωρητικά εργαλεία μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε περίσταση.». Τη λαμπρή μετάφραση υπογράφει ο Νίκος Λούντος και την επιμέλεια ο Λάμπρος Πεχλιβάνος, ο οποίος γράφει κι έναν χρησιμότατο πρόλογο για την ελληνική έκδοση του βιβλίου. Η έκδοση συνοδεύεται από ευρετήριο ονομάτων και όρων. Ο Gibbons διερευνά και μελετά 4 κατηγορίες παιγνίων: 1.στατικά παίγνια πλήρους πληροφόρησης 2.δυναμικά παίγνια πλήρους πληροφόρησης 3.στατικά παίγνια ελλιπούς και 4. δυναμικά παίγνια ελλιπούς πληροφόρησης. Αντιστοίχως, επεξεργάζεται και 4 έννοιες ισορροπίας παιγνίων (με θεμέλιο, κατά κύριο λόγο, τον Nash): 1. Ισορροπία κατά Nash 2. τέλεια ισορροπία κατά Nash 3.ανά υποπαίγνιο μπεϋζιανή ισορροπία κατά Nash 4. τέλεια μπεϋζιανή ισορροπία. Τέλος, σε μια έξοχα διδακτική και γόνιμα αφομοιωτική προοπτική της ανάγνωσης του βιβλίου, ο Gibbons παραθέτει πρόσθετη βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη, προβλήματα/ασκήσεις στα πραγματευόμενα θέματα (μια, επιπλέον, έξοχα διασκεδαστική αναγνωστική ενασχόληση, πιστέψτε με…) και γενική βιβλιογραφία στο πέρας κάθε κεφαλαίου/ενότητας.

Σε πρόσφατες, αλλά και παλαιότερες, δημοσιεύσεις μου (https://www.academia.edu/5886794/) έχω κάνει λόγο για την ελληνική καθυστέρηση και την ελληνική προχειρολογία σε ποικίλα πεδία ως γεγονότος οιονεί τραυματικού. Τα αποσπάσματα από τον πρόλογο του επιμελητή, που ευθύς αμέσως παραθέτω, αφορούν, νομίζω, σε κάθε πτυχή της παιδείας και του πολιτισμού μας και θα πρέπει κανείς να τα λάβει σοβαρότατα υπόψη αν επιθυμεί να αντικρίσει κάποτε αληθινή λιακάδα στην …«ηλιόλουστη» χώρα μας. «Το παρόν βιβλίο έρχεται να καλύψει, με πολλά χρόνια καθυστέρηση…, ένα κενό που υπήρχε στην ελληνική οικονομική βιβλιογραφία. Παρότι, η θεωρία παιγνίων, με περισσότερο δειλά απ’ ότι θα έπρεπε βήματα, έχει αρχίσει να εμφανίζεται ως χωριστό γνωστικό αντικείμενο σε αρκετά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών…, δεν υπήρχε μέχρι τώρα κάποιο εγχειρίδιο που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των σχετικών μαθημάτων.»(σελ.17). Να θαυμάσει επώδυνα, για ακόμη μια φορά, ο… Έλλην για το επίπεδο της πραγματικότητάς του; Μήπως φταίει κάποιος Ξένος γι αυτήν; Σημειώνω ότι κάποια σχετικά πρόσφατη δημοσίευσή μου αναφέρω ότι ως λεξικογραφικά βοηθήματα έχω (ακόμη…) εκδόσεις… γαλλικές, μια που ΔΕΝ υπάρχουν (εδώ και… χιλιάδες χρόνια) κάποιες αντίστοιχες ελληνικές. Συνεχίζω να παραθέτω: «…το παρόν βιβλίο… αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο βοήθημα για κάθε κοινωνικό επιστήμονα.» (σελ.17). «…έχουμε καθυστερήσει πολύ. …το βιβλίο του Robert Gibbons έχει εκδοθεί εδώ και αρκετά χρόνια.»(σελ.17). Τέλος, ιδού ένα πρόβλημα …κοινό, λόγω της ενδημούσας ελληνικής καθυστέρησης σε κάθε γνωστικό πεδίο…, που μπορεί κανείς να το διαπιστώσει ευκολότατα στον οικείο χώρο δράσης του (το πρόβλημα αυτό πονά ιδιαίτερα, κρίνω, τους μεριμνώντες για τη γλώσσα καθαυτήν…): «Το βασικό πρόβλημα που συνάντησα…στην Ελλάδα, …ήταν ότι έπρεπε συνεχώς να ψάχνω για λέξεις. Η καθυστερημένη υιοθέτηση του αντικειμένου…στην Ελλάδα»(σελ.18) επέτρεψε τη χρήση της «αγγλικής ορολογίας. Παρεπόμενο, όμως, …είναι ότι δεν έχει αναδειχθεί ακόμη μια κοινά αποδεκτή ορολογία στα ελληνικά.»(σελ.18). Μας θυμίζουν κάτι όλα τούτα; Μας πονά αυτό το …ουτοπικό για τον ελληνισμό επίρρημα: «κοινά»; Κρίνω, στο πλαίσιο αυτό, προσφυές να τονίσω ότι η προσπάθεια των συντελεστών της έκδοσης έχει στεφθεί από επιτυχία. Έχει κατορθωθεί (κατακτηθεί;…) μια ορολογία κι αυτό πάντα σημαίνει επικοινωνία και λιακάδα σε ανοιχτό δρόμο…, αντί του μεσογειακού ελλαδικού… fog (!) της ατημελησίας και της προχειρότητας. Αυτό είναι εξαιρετικά σπουδαίο.

Μιας και δεν έχω ξεχάσει ούτε στιγμή πως γράφω στις στήλες λογοτεχνικού, κυρίως, περιοδικού θέλω να πω ότι αναφορικά με τη λογοτεχνική διάσταση του θέματος η Θεωρία Παιγνίων δεν έχει μόνο να προσφέρει τον εαυτό της σε μιαν ποιητική συλλογιστική και μιαν ποιητική σκέψη, αλλά και να προσφέρει ένα πραγματικά έξοχο λεξιλόγιο και ορολογία προς εκμετάλλευση. Ποιητές και φιλόσοφοι ας αντλήσουν αφειδώς. Νομίζω πως ό,τι λέω στη συνάφεια αυτή μπορεί, ευκολότατα, να γίνει αντιληπτό απ’ αυτή τούτη τη φωτογραφία εξωφύλλου μα και από ορολογίες σαν κι αυτές: «Η μάχη των φύλων» (βλ.π.χ.σελ.30), «Το πρόβλημα των Κοινών»(βλ.σελ.47), όπου, μια που ήδη θίξαμε το θέμα της σχέσης φιλοσοφίας-οικονομικής, αναφέρεται και ο Hume, «Το δίλημμα των κρατουμένων» (βλ.π.χ. σελ.146). Και καθώς μόλις κάναμε λόγο για σκέψη ας ρωτήσουμε: υπάρχει …τέλεια ισορροπία; Ποιο το περιεχόμενο της τελειότητας; Υπάρχει μια… ελληνική (!) αντιπρόταση για το περιεχόμενο αυτό που να βασίζεται στο Συναμφότερον του (χαμένου πια;…) Τρόπου μας; Πόσο ρεαλιστική ή ορθολογική μπορεί να είναι η σκέψη για μια τέλεια (!) ισορροπία; (Στο βιβλίο, και φυσικά στον ίδιο τον Nash, αυτή συνιστά ένα ζητούμενο, βλ.π.χ. σελ. 119 το σχετικό ορισμό.). Μπορεί ποτέ να υπάρξει και προπαντός ΠΩΣ; Ποιοι οι παράγοντες που θα την εξασφάλιζαν (φανταστείτε, λόγου χάρη, την ισορροπία ενός …ποιήματος) και ΠΩΣ ή ποια η ενέργεια και η Φύση αυτών των παραγόντων; Χαλιναγωγείται η «τυχαιότητα» κι η απροσδιοριστία; Καλουπώνεται;

Απλά, πρακτικά (λέξη ολότελα χαμένη μέσα στην ελληνική νοοτροπία;…) κι αυτονόητα το βιβλίο οφείλει άμεσα να συμπεριληφθεί στα συγγράμματα και εγχειρίδια που διδάσκονται στις ανώτατες οικονομικές σχολές της χώρας.