Ιχνηλατώντας τις ρίζες του Μυρμιδόνα Αχιλλέα

«ΦΘΙΑ – ΑΧΙΛΛΕΑΣ – ΠΕΛΑΣΓΙΑ  –  Μελέτη περιόδου 1300 – 1200 π.Χ.»

Συγγραφέας: Νίκος Μπατσικανής

Εκδόσεις Βεργίνα

Αριθμός Σελίδων: 96

–

γράφει ο Γιάννης Ζυγούλης

–

Είναι συχνό το φαινόμενο, δύο ή περισσότερες πόλεις (ή και περιοχές) να διαφωνούν για την «πατρότητα» κάποιου ιστορικού προσώπου. Αν μάλιστα η διαφιλονικούμενη προσωπικότητα διαθέτει παγκόσμια ακτινοβολία, τότε η διαφωνία περί της καταγωγής, ενίοτε εξελίσσεται σε αντιπαλότητα. Βέβαια αυτού του είδους οι έριδες, συνήθως τροφοδοτούνται με «ομιχλώδεις» ιστορικές αναφορές, όταν δηλαδή τα διαθέσιμα στοιχεία είναι συγκεχυμένα ή ακόμα χειρότερα όταν δεν υπάρχουν ιστορικές πηγές.

Είναι προφανές ότι όσο πιο πίσω ταξιδεύουμε στα σκοτεινά μονοπάτια της Ιστορίας, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η εξερεύνηση και γι’ αυτό παρέμεινε μέχρι σήμερα ασαφής η καταγωγή του θρυλικού ομηρικού ήρωα, του Μυρμιδόνα Αχιλλέα. Αυτό το ιστορικό κενό ήρθε να καλύψει το δέκατο όγδοο βιβλίο του καταξιωμένου λογοτέχνη Νίκου Μπατσικανή, με τίτλο: «ΦΘΙΑ – ΑΧΙΛΛΕΑΣ – ΠΕΛΑΣΓΙΑ» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βεργίνα.

Πρόκειται για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη της περιόδου 1300 – 1200 π.Χ., στην οποία ο συγγραφέας ιχνηλατεί εξαντλητικά τη ζωή του Πηλέα, του Αχιλλέα και του Νεοπτόλεμου, μέσα από όλες τις διαθέσιμες πηγές. Ακολούθως τεκμηριώνει τη διαμονή των Μυρμιδόνων βασιλέων στο Πελασγικό Άργος, την «πρωτεύουσα» της Φθίας, στη σημερινή Πελασγία Φθιώτιδας. Τέλος ο συγγραφέας αποδεικνύει ότι το Πελασγικό Άργος στο πέρασμα των χρόνων έλαβε την ονομασία Κρεμαστή Λάρισα η οποία όμως, ουδεμία σχέση έχει με τη Λάρισα της Θεσσαλίας.

Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο (σελ.15) ο Νίκος Μπατσικανής ορίζει τα γεωγραφικά όρια της αρχαίας Φθίας μέσα από την περιγραφή του Ομήρου (Ιλιάδα, ραψωδία β’ 681-685):

«Και τώρα, αυτοί που κατοικούσαν στο Πελασγικό Άργος, και αυτοί που ζούσαν στην Άλο και την Αλόπη, και την Τρηχίνα, και όσοι κατείχαν τη Φθία και την ομορφογύναικα Ελλάδα, που λέγονταν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί, αυτοί είχαν πενήντα καράβια και αρχηγός τους ήταν ο Αχιλλέας».

Στο δεύτερο κεφάλαιο (σελ. 19) ο συγγραφέας παραθέτει πλήθος πηγών προκειμένου να ενημερώσει για την εγκατάσταση των Μυρμιδόνων στην περιοχή της Φθίας περί το 1300 π.Χ., ενώ στο τρίτο κεφάλαιο (σελ. 25) γίνεται εκτενής αναφορά στον Πηλέα και τη Θέτιδα. Στη συνέχεια, στο τέταρτο κεφάλαιο (σελ.29) επιτυγχάνεται ο κρίσιμος διαχωρισμός της «Κρεμαστής Λάρισας» από τη θεσσαλική Λάρισα, ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο (σελ.31) αλιεύονται πληροφορίες από την Ιλιάδα για τη δράση των Μυρμιδόνων ηρώων, την ηλικία, τους απογόνους και την ιδιαίτερη πατρίδα τους (ραψωδία τ’ 328 -330):

«…εγώ (ο Αχιλλέας) λογάριαζα πως μόνος, μακριά απ’ το Άργος (το Πελασγικό) το αλογόθροφο, θα σκοτωνόμουν, εδώ στην Τροία».

Στη σελίδα 47 και το έκτο κεφάλαιο, ο συγγραφέας διαχωρίζει τους μύθους από τα ιστορικά στοιχεία γύρω από τον θάνατο του Αχιλλέα, ενώ στο έβδομο κεφάλαιο (σελ. 59) αρχίζει η έρευνα για τον Νεοπτόλεμο. Λίγο πιο κάτω, στο όγδοο κεφάλαιο (σελ. 67) ο Νίκος Μπατσικανής αναλύει την ιστορική διαδρομή των Πελασγών:

«Της νυν Ελλάδος, πρότερον δε Πελασγίης καλούμενης» (Ηρόδοτος, Β’ 54-57).

Ο καταιγισμός πληροφοριών συνεχίζεται στο ένατο κεφάλαιο (σελ.73) για το «…των Πελασγών Γένος Ελληνικόν», ενώ στο δέκατο κεφάλαιο (σελ. 77), τοποθετείται το τελευταίο λιθαράκι και περιγράφονται τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν εντοπιστεί στην Κρεμαστή Λάρισα. Με αυτόν τον τρόπο ταυτίζεται, πέραν πάσης αμφιβολίας, το Πελασγικό Άργος του Αχιλλέα και των θρυλικών Μυρμιδόνων με τη σημερινή Πελασγία Φθιώτιδας.

Αναμφίβολα η μελέτη του Νίκου Μπατσικανή είναι ολοκληρωμένη καθώς η έκδοση συμπληρώνεται από κατάλογο πηγών αλλά και διαδικτυακές παραπομπές. Πέραν αυτών, το βιβλίο διαθέτει κάποιες αρετές, τις οποίες θεωρώ χρήσιμο να υπογραμμίσω:

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι απλή και κατανοητή, δεν έχει σχέση με την «τυποποιημένη διάλεκτο» την οποία συναντάμε συχνά σε ιστορικές μελέτες. Εδώ ο λόγος έχει αρμονία και η ανάγνωση είναι απολαυστική για τον αναγνώστη. Εντάξει, ποιητής είναι ο άνθρωπος και μάλιστα διακεκριμένος, έχει ανεπτυγμένη αισθητική αλλά και πλούσια εμπειρία στον χειρισμό της ελληνικής γλώσσας και ασφαλώς δεν περίμενα τίποτα λιγότερο.

Επίσης, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, εμφανές από τις πρώτες σελίδες, είναι ότι ισχυρό κίνητρο του συγγραφέα, είναι η αγάπη του για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Πελασγία Φθιώτιδος. Από τον πρόλογο του βιβλίου και την αφιέρωση «στους απανταχού Πελασγιώτες» μέχρι τον επίλογο η λατρεία του Νίκου Μπατσικανή προς τη γενέτειρά του, είναι συγκινητική. Και ο ίδιος την υπενθυμίζει με ένα ποίημά του:

«…μητέρα Πελασγών έχω πατρίδα / του Αχιλλέα είμαι αδελφός».

Ωστόσο ο κ. Μπατσικανής, με το χάρισμα του ερευνητή, υψώνει τείχος και δεν επιτρέπει στα συναισθήματά του να τον οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Αφήνει στην άκρη την αγάπη για τον τόπο του και κατορθώνει να εργαστεί με αυστηρή αντικειμενικότητα. Και δεν παρεκλίνει ούτε χιλιοστό και αυτό είναι το εντυπωσιακό στοιχείο το οποίο χαρακτηρίζει ολόκληρο το βιβλίο: Η εξονυχιστική και αμερόληπτη έρευνα του συγγραφέα!

Ο Νίκος Μπατσικανής εργάστηκε σκληρά και μεθοδικά, παραθέτει μόνο διασταυρωμένες πληροφορίες ενώ ταυτόχρονα αρνείται πεισματικά να αποδεχθεί αμφισβητούμενες πηγές. Μέχρι και πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών μελέτησε σε βάθος, προκειμένου να τεκμηριώσει τα συμπεράσματά του. Αποδεικνύει ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια, παραθέτει τα ιστορικά κείμενα στα οποία βασίστηκε και, βήμα βήμα, «κτίζει» προσεκτικά ένα εξαιρετικό οικοδόμημα. Αλλά δεν σταματά εκεί. Ο συγγραφέας έχει κατασταλαγμένη άποψη και τη γράφει θαρραλέα «χωρίς φόβο και χωρίς πάθος». Απορρίπτει τις υπεκφυγές ή τα διφορούμενα συμπεράσματα και επιλέγει να είναι σαφής και ξεκάθαρος. Και τελικά παραδίδει στην κρίση του αναγνώστη μια ολοκληρωμένη μελέτη η οποία δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις.

Εν κατακλείδι, ο Νίκος Μπατσικανής επέλεξε δύσκολο θέμα και στη συνέχεια προτίμησε την δύσκολη οδό για να εργαστεί. Βούτηξε σε βαθιά κι αχαρτογράφητα νερά αλλά κολύμπησε με δεξιοτεχνία και βγήκε στην επιφάνεια. Το έργο «ΦΘΙΑ – ΑΧΙΛΛΕΑΣ – ΠΕΛΑΣΓΙΑ» δικαίωσε τις επιλογές του συγγραφέα και θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες ακόμα και του πιο απαιτητικού αναγνώστη. Αναμφίβολα είναι ένα βιβλίο το οποίο αξίζει να λάβει διακρίσεις!